Eski çağlardan günümüze kadar bitkiler ve hayvanlar tıbbın gelişmesine önemli katkılar sağlamıştır. Geleneksel topluluklar, yabani bitki ve hayvan türlerinden oluşan geniş bir doğal farmakopeye sahiptir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, dünya nüfusunun %80’i öncelikli olarak hayvan ve bitki bazlı ilaçlara güvenmektedir. Bu doğal kaynaklar, sadece geleneksel ilaçlarda değil, aynı zamanda modern ilaçların ve bitkisel preparatların hazırlanmasında da hammadde olarak kullanılmaktadır.

Drog Nedir?

İlaçların hazırlanmasında kullanılan hayvansal ya da bitkisel kökenli, yani sentezi bitki veya hayvan hücresi tarafından yapılan hammaddelere ve ilaç hammaddelerine “drog” denir. Droglar, mikroorganizmalardan, minerallerden ve rekombinant DNA teknolojisi ile elde edilen ilaç hammaddelerinden de elde edilebilir.

Bitkisel Droglar

Bitkisel drogların etken maddesi genellikle bitkilerin belirli kısımlarında (özsuyu, yaprak, rizom, kök, tohum veya kabuk gibi) bulunmaktadır. Bu kısımlardan uygun ekstraksiyon yöntemleri ile elde edilirler. Bitkisel kaynaklı etken maddeler kimyasal olarak çeşitli gruplara ayrılabilir:

  • Alkaloidler: Amin grubu içeren bazik maddeler.
  • Glikozidler
  • Sabit yağlar
  • Karbonhidratlar

Hayvansal Droglar

Hayvansal droglar, bitkisel kaynaklı ilaçlarda olduğu gibi saf maddeler halinde elde edilir veya konsantre edilmiş etkili madde içeren ekstraksiyonlar hazırlanır. Hayvansal droglar arasında bazı hormonlar ve enzimler önemli bir yer tutar.

Mineral Kaynaklı Doğal Droglar

Az sayıdaki bazı ilaçlar (sodyum klorür, magnezyum tuzları, potasyum klorür ve kaolin gibi) doğadaki madenlerden saflaştırılarak elde edilirler.

Mikroorganizmalardan Elde Edilen Droglar

Bazı mikroorganizmalar, özellikle de antibiyotikler için temel çıkış noktası oluştururlar.

Rekombinant DNA Teknolojisi ile Elde Edilen Droglar

DNA teknolojisi ile hazırlanan ilaçlardır. İnsan interferonları, interlökinleri, insülin, büyüme hormonu, koloni stimüle edici faktörleri ve bazı aşılar rekombinant DNA teknolojisi ile elde edilmektedir.

Sonuç

Doğal kaynaklı droglar, hem geleneksel hem de modern tıpta önemli bir rol oynamaktadır. Bitkisel, hayvansal, mineral kaynaklı ve rekombinant DNA teknolojisi ile elde edilen droglar, çeşitli tıbbi tedavilerde kullanılmakta ve tıbbın gelişimine katkı sağlamaktadır. Bu kaynakların etkin ve güvenilir kullanımı, insan sağlığına yönelik önemli avantajlar sunmaktadır.